[Tradusaun husi Ingles. The original is here.]
East Timor and Indonesia Action Network (ETAN)
PO Box 21873, Brooklyn, NY 11202 USA
23 Marsu 2010
Sua Exelénsia Prezidente José Ramos-Horta
Prezidente da Republika, RDTL
Dili, Timor-Leste
Sua Exelénsia:
Ami hakerek surat ida ne’e hodi hato’o ami nia triste no hakfodak bainhira ami le’e Ita-Boot nia diskursu ba Nasoins Unidas nia Konsellu Direitus Umanus nian iha Geneva iha loron 11 Marsu 2010. Iha diskursu ida ne’e, Ita-Boot koalia kona-ba “kritika ne’ebe la justu husi grupus ne’ebe iha ninin iha komunidade international”. Kritika ne’e kona-ba desizaun sira ne’ebe Ita-Boot no Governu Timor-Leste halo kona-ba justisa no akontabilidade.
Maske ita la uza sira nia naran, klaru katak Amnesty Internasional mak tarjeitu ita nia hirus tamba foin iha argumenta publika ho sira kona-ba ita nia posizaun ba tribunal internasional. Parese ironiku katak Ita-Boot ne’ebe iha fuan boot atu fo perdua bele mos hatete liafuan todan hasoru organizasaun ne’ebe hetan Prémiu Nobel ba Paz hanesan Ita-Boot. Amnesty Internasional servisu makaas ba dame, no servisu hamutuk no besik Ita-Boot durante okupasaun Indonesia nian durante kampaña ba direitus umanus iha Timor-Leste. Hanaran sira “iha ninin” no akusa sira “repete koalia ne’ebe fasil no la iha sentidu ka sai nudar koalia akademiku deit kona-ba justisa” la fo respeitu ba sira no halo buat ne’ebe ita du’un sala.
ETAN iha posizaun hirak ne’ebe hanesan ho Amnesty Internasional kona-ba justisa no akontabilidade ba krime sira ne’ebe mosu iha Timor-Leste durante okupasaun Indonesia nian no mos situasaun justisa nian iha Timor-Leste ne’ebe independente. Tinan barak ona ita halo diskusaun kona-ba posizaun sira ho Ita-Boot, iha manera publiku no mos privadu, no ho respeitu boot. Ami mos iha frustrasaun hanesan Ita-Boot tamba membru Konsellu Seguransa ONU nian la implementa promesa ONU nian katak impunidade la bele iha. Ita hamutuk konkorda katak la justu se Timor-Leste tenke buka justisa mesak deit.
Ami sente orgullu hamriik hamutuk ho Amnesty Internasional no organizasaun sira barak iha Timor-Leste, Indonesia no rai seluk hodi kontinua ami nia suporta ba tribunal internasional ba Timor-Leste. Hamutuk, ami sente tribunal internasional mak manera di’ak liu hodi hetan justisa no akontabilidade ba krime sira husi 1975 to’o 1999. Maske ami hatene iha susar no obstakulu sira, ami fiar katak foti prosesu hasoru sira ne’ebe responsavel ba krime funu no violasaun direitus umanus sira bele fo apoiu boot lahalimar ba demokrasia no direitus umanus iha Timor-Leste no Indonesia. Ida ne’e bele ajuda povo sira iha rai rua ne’e hodi la’o ba oin husi sira nia trauma ba moris ho dame iha lei nia okos.
Dala barak Ita-Boot dehan katak povo Timor-Leste lakohi tribunal internasional. Ami la konkorda. Bainhira ami husu ema Timor-Leste saida mak ETAN tenke halo, besik hotu mak dehan ami persisa kontinua halo luta ba justisa no akontabilidade. Hanesan ita hatene, iha koalisaun ANTI (Aliansa Nasional ba Tribunal Internasional) ne’ebe ami servisu hamutuk ho besik. Iha 2005, CAVR halo rekomendasaun ba tribunal, hanesan komisaun sira husi Timor-Leste, Indonesia no ONU desde 2000.