Gasta la Sustentavel sei Hamamuk Fundu Petroleu

Dokumentu Governu nian ne’ebe propoin Orsamentu Jeral Estadu 2011 ilustra frakeza fundamental iha planeamentu finanseiru — failansu ne’e atu fanun ita katak, karik estadu gastu osan barak husi Fundu Petroleu iha tempu badak nia laran, iha futuru osan sei menus.

Livru Orsamentu 1 inklui kapitulu sira kona-ba Rendimentu no Gastus. Iha kapitulu Rendimentu, balansu iha Fundu Petroleu no Rendimentu Sustentavel Estimativa (RSE) iha futuru bele projetadu ona ho asumsaun katak Governu sei bele foti deit montante RSE kada tinan-tinan. Ida ne’e hatudu iha grafiku iha leten, ho linha kor mean kot-kotu (eixu da direita) indika montante ne’ebe foti husi Fundu Petroleu kada tinan-tinan, no linha kor mean tomak hatudu katak balansu iha Fundu Petroleu. (Hanesan linha hotu iha grafiku ida ne’e, buat sira ne’e refleta katak asumsaun governu nian ne’e optimistiku liu katak investimentu Fundu Petroleu sei hetan retornu 4% as liu inflasaun, boot liu duke sira hetan dadaun.)

Maibe, kapitulu gastu nian esplika katak Governu iha planu atu foti tokon $418-$526 as liu RSE husi Fundu kada tinan-tinan hahu iha tinan 2012 (linha kor matak kot-kotu iha eixu da direita), estabelese ba kresimentu annual 3.5% iha gastu estadu nian hafoin eleisaun 2012. Iha kazu ne’e, balansu iha Fundu (linha kor matak tomak) hahu atu tun iha 2024, no Fundu sei uza hotu iha tinan 2035 karik laiha ona projeitu gas ka mina-rai atu mai tan.

Ba orsamentu 2011, Governu asumi katak futuru presu mina-rai nian sei sai 50% as liu duke asumsaun ne’ebe sira halo tiha ona ba Orsamentu Estadu 2010, ne’ebe La’o Hamutuk hare katak viola tiha rekizitu Lei Fundu Petroleu nian katak “asumsaun tomak ne’ebe halo tenke prudente.” Asumsaun ba presu as nian uza hela iha senariu rua ne’ebe diskute iha leten. Karik senariu ida kalkula fila fali dadus bazeia ba asumsaun presu mina-rai nian ba orsamentu 2010, ho nivel gastus nian iha orsamentu 2011, balansu Fundu Petroleu nian (linha tolu ho kor roxo) sei hotu tomak iha 2030.

Liga iha ne’e atu hetan dokumentu no informasaun tan kona-ba OGE 2011, inklui Kalendariu audensia Parlamentar no diskusaun plenaria nian.