09 November 2013

Audiensia ba Proposta Orsamentu 2014 hahú ona

Maski governu tarde loron sanulu atu aprezenta nia Proposta Orsamentu Jeral Estadu 2014 ba Parlamentu Nasionál, sira hakarak Parlamentu sei aprova orsamentu ne’e molok loron Natal no Deputada/u sira hahú ona audiensia “públiku.” Bele asesu oráriu ba audiensia públiku iha ne’e.

Iha mudansa pozitivu katak Ministériu Finansas publika versaun eletróniku ba livru OJE neen iha sira nia pájina web iha loron 25 Outubru, loron hanesan sira mós haruka orsamentu ne’e ba Parlamentu Nasionál. Loron ida antes Ministériu ne’e mós publika sira nia aprezentasaun no matéria seluk iha semináriu Parlamentár. Dokumentu sira ne’e, ho análize kle’an iha Ingles no Tetum, iha La’o Hamutuk nia pájina web kona ba OJE 2014 ne’ebé sempre atualiza.

Ami apresia ho envelope fiskál tomak ne’ebé hatún hosi billaun $1.65 iha OJE 2013 ba billaun $1.5 iha proposta orsamentu agora. Boot liu hamenus hosi alokasaun orsamentu ba projetu infrastrutura boot ne’ebé dala ruma labele implementa tuir tempu. Maibé alokasaun rekurente kontinua sa’e, no ezekusaun gastu durante tinan 2013 sei atinje dala ruma menus hosi billaun $1.2, nune’e proposta OJE 2014 sei aumenta despeza 25%. La hanesan ho tinan 2013, iha OJE 2014 nafatin foti liu Rendimentu Sustentavel Estimativa (RSE/ESI) hosi Fundu Petrólifeiru, tokon $903 (tokon $632 iha RSE). Espetasaun ba reseita petrólifeiru iha futuru sei tun liu tanba produsaun no mós presu estimadu sei menus, kampu Bayu-Undan no Kitan sei maran molok tinan 2020.

La’o Hamutuk kontente atu haree kreximentu alokasaun ba saúde no edukasaun, maibé setór hirak ne’e nafatin ki’ik liu tuir padraun internasionál. No mós setór agrikultura nudár vida moris maioria povu Timor-Leste ladún hetan atensaun maka’as iha Timor-Leste. Maski auto estrada iha Kosta súl hasai ona, maibé parte balu hosi Projetu Tasi Mane ne’ebé sei nafatin hela iha orsamentu.

Infelizmente, Parlamentu sei rona testemuña hosi Organizasaun Naun-Governmentál uitoan liu duke iha tinan pasadu. Maski La’o Hamutuk hetan konvite hosi Parlamentu Nasionál halo aprezentasaun no observa iha audiensia no seminar iha prosesu orsamentál hitu ne’ebé hala’o dezde tinan 2009, tinan ida ne’e sira la konvida ami, maibé ami sei kontinua análiza ba impaktu proposta orsamentu ba Timor-Leste nia futuru. La'o Hamutuk haruka ona karta ba Deputada/u sira. Ami esplika asuntu balun, hanesan karik PN konvida ona ami atu fo submisaun.

Ami espera katak sidadaun no organizasaun sira seluk mós komunika ho Parlamentu Nasionál, no katak debate tuir mai sei bazeia ba faktu, ativu, transparente no hetan rezultadu di’ak.

No comments:

Post a Comment